چرا حواریون عیسی در زمان مصلوب شدنش فرار کردند و هیچیک به دفاع از او برنخاستند؟

  مسیح دعوت خود را در میان قوم یهود آغاز نمود، قوم لجوج و متعصبی که پذیرش هیچ دعوت جدیدی را نداشتند. این وضعیت خاص، نشر دعوت جدید را با پیچیدگی و مشکل مواجه می نمود. این بود که مسیح از میان مردمِ عادی قوم خود، دوازده تن را به تعداد اسباط موسی، جهت یاری دین خدا برگزید.این افراد عبارت بودند از: پطرس و برادرش اندریاس، یعقوب ابن زبدی و یوحنّا برادرش، فیلپّوس، برتولما، ثوما، متّی (لاوی) شمعون قِنَعنِی غیور، لبیّ (ثدیّ)، یعقوب بن حلفا و یهودای اسخر یوطی.

چهره ای که انجیل ها از حواریون ارائه می نمایند، متفاوت است. گاه از آنها به عنوان رسولانی صدیق و امین یاد می کنند که نهایت تلاش خود را در حمایت از مسیح به کار بسته اند؛ و (گاه) عنوان انسانهایی با ایمانی ضعیف، نفهم و ترسو که سرور خود مسیح را در لحظات بحرانی گرفتاری، تنها گذاشته و منکر هرگونه شناخت و ارتباط با وی شده اند. این تصاویر متضاد، هاله ای پیرامون شخصیت حواریون ایجاد نموده که ما را در دست یابی به شخصیت حقیقی آنها دچار سردرگمی می نماید.

امّا قرآن، رسالت معرفی حواریون مسیح را به بهترین نحو، به انجام رسانده است. قرآن از حواریون به عنوان انسان هایی پاک یاد می کند که با عشق و ایمان به مسیح، به حمایت از دین خدا برخاسته و در این باره ذره ای تردید به خود راه نداده است. قرآن که فضائل اخلاقی مسیح را در یاری رساندن دین خدا، مایه سرمشق همه ی انسانهای با ایمان می داند.

تصویر مثبت انجیل از حواریون:

انجیل ها نقل می کنند که چگونه مسیح دوازده حواری را نزد خود فرا خوانده و به آنها قدرتی بخشیده که ارواح ناپاک را بیرون رانده و هر نوع بیماری را شفا بخشند. و در پایان همین بخش، نام آنها را متذکر شده است.

انجیل می گوید مسیح، حواریون را جهت هدایت یهود به اطراف فرستاده و به آنها توصیه هایی درباره ی مأموریتشان می کرده است. و به آنها می گوید: «خوب توجه کنید، من شما را مانند گوسفندان به میان گرگ ها می فرستم. شما باید مثل مار هوشیار و مانند کبوتر، بی آزار باشید. مواظب باشید زیرا مردم شما را تحویل دادگاه ها خواهند داد، و شما را در کنپه ها تازیانه خواهند زد. و شما را به خاطر من پیش فرمانروایان و پادشاهان خواهند برد تا در برابر آنان و ملل بیگانه شهادت دهید. امّا وقتی شما را دستگیر می کنند نگران نباشید که چه چیز و چطور بگویید چون در همان وقت آنچه باید بگویید به شما داده خواهد شد، زیرا گوینده شما نیستید بلکه روح پدر آسمانی شما است که در شما سخن می گوید. برادر، برادر را و پدر، فرزند را تسلیم مرگ خواهد نمود. فرزندان علیه والدین خود بر خواهند خاست و باعث کشتن آنها خواهند شد. همه مردم به خاطر نام من که شما بر خود دارید از شما متنفر خواهند بود، امّا کسی که تا آخر ثابت بماند نجات خواهد یافت.»

آنها انسانهای امین و شجاعی هستند که آنچه را محرمانه از مسیح می شنوند مأموریت دارند که با صدای بلند به دیگران برسانند. «آنچه را من در تاریکی به شما می گویم، باید در روز روشن اعلام کنید، و آنچه را محرمانه می شنوید، باید در بام خانه ها با صدای بلند بگویید.»

و از چنان جایگاهی در نزد مسیح برخوردارند که بمنزله مادر و برادران وی می باشند. «اینها مادر و برادران من هستند هر که اراده ی پدر آسمانی مرا انجام دهد، برادر من، خواهر من و مادر من است.» تنها حواریون این شایستگی را یافته اند که قدرت درک اسرار پادشاهی خدا به آنها ارزانی شود. «قدرت درک اسرار پادشاهی خدا به شما عطا شده، امّا به آنها عطا نشده است.»

از کلمات انجیل بر می آید که پطرس محبوب ترین حواری در نزد مسیح بوده است: «و به تو می گویم که تو پطرس هستی و من بر این صخره کلیسای خود را بنا می کنم و نیروهای مرگ، هرگز بر آن چیره نخواهد شد. و کلیدهای پادشاهی آسمانی را به تو می دهم، آنچه را که تو در زمین منع کنی، در آسمان ممنوع خواهد شد. و هرچه را که بر زمین جایز بدانی در آسمان جایز دانسته خواهد شد.»

تصویر منفی انجیل از حواریون

تصاویر دیگری نیز از حواریون در انجیل آمده که ما را در وجود آنهمه ایمان و صداقت و فداکاری آنان به شک می اندازد. حواریون براساس چنین نگرشی، کسانی هستند که در شب دستگیری مسیح، با خیال راحت در خواب عمیق فرو رفته و مسیح را در غم و اندوه تنها می گذراند. و هنگام دستگیری مسیح، وی را ترک نموده و می گریزند.

در فرازی از انجیل، پطرس که گفته شد بنا به روایت انجیل، از برترین حواری مسیح بود، عیسی وی را شیطان نامیده و مانع راه خود دانسته و افکارش را غیرخدایی می داند. همین پطرس. شخص ترسویی قلمداد شده که هنگام دستگیری مسیح، از دور وی را همراهی ندارد، و جرأت ندارد که در کنارش بماند؛ و سرانجام هرگونه ارتباط با مسیح را منکر و سوگند یاد می کند هرگز مسیح را نمی شناخته است، و جالب اینکه در همین زمان پیشگویی مسیح را به یاد می آورد که به وی گفته بود: پیش از آنکه خروس بخواند تو سه بار خواهی گفت: که مرا نمی شناسی.

قرآن و ارائه تصویر حقیقی حواریون

قرآن در ارائه تصویر حقیقی از حواریون، آنها را انسانهای پاکی می داند که در دوران سخت دعوت مسیح، ندای یاری وی را اجابت و تمام تلاش خود را در دفاع از مسیح و دین الهی به کار بستند. آنها به واسطه ی شایستگی وجودیشان به مقام دریافت الهام از ناحیه پروردگار دست یافتند. قرآن، آنها را الگوی عملی برای مؤمنان دانسته و به انسانهای با ایمان سفارش می کند که همچون حواریون، یارانِ خدا باشند. و اینکه آنها یک لحظه در راستگویی و صداقت مسیح شک نکرده اند.

با این بیان روشن و بدون تعارض، چهره حقیقی حواریون، از پسِ پرده ی ابهام زمان خارج و آنها را به عنوان شخصیت هایی مؤمن و فداکار که شایسته ی الگو بوده اند، پیش رویمان قرار می دهد.

منابعی برای مطالعه بیشتر:

1. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 14، ص 272-282، چاپ بیروت.

2. منشور جاوید، جعفر سبحانی، ج 12، ص 384-400، مؤسسه امام صادق.

3. تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج 2، ص 425-427، دارالکتب اسلامی.